Oyuncak Sayısı Bebeğin ve Annenin Ortak Dikkatini Etkiler mi?
Çocuk birçok davranış, bilgi ve beceri, duygu ve niyetleri hakkında konuşabilir, ebeveynleri ve akranları ile iletişim kurabilir; Büyük ölçüde oyun yoluyla öğrenir. M.Ö.’den beri filozoflar ve çocuk psikologları, oyun oynamanın çocuğun fiziksel ve dil gelişimi üzerinde olumlu etkisi olduğunu vurgulamışlardır. Örneğin Platon (M.Ö. 427-347), oyunun çocuğun fiziksel gelişimine ve psikolojisine olumlu katkılar sağladığını belirtmiş, anne babası ve akranları ile bağını güçlendirdiğinden söz etmiştir (Koçyiğit, Tuğluk ve Kök, 2007, s. 328). Çocukların kişiliğinin oluştuğu dönem 0-6 yaş arasıdır. Bu dönemde çocuklar dil geliştirmeyi, ebeveynleri ve yakın çevresi ile iletişim kurmayı, karar vermeyi ve kendini ifade etmeyi öğrenirler.
Çocuklarla sağlıklı iletişim kurmak için oyun kavramı değerli midir? Ortak dikkat nedir?
Oyun kavramı, çocukların aileleri ile olan iletişimlerini etkileyen bir parametredir. Oyuncaklar, çocukların bilgi edinme kapasitelerini optimize ettiğini göstermektedir. Bebekler doğduktan sonra nesnelere, nesnelere ve insanlara tepkiler vererek geliştikleri söylenebilir. Örneğin; Dünyaya gelişlerinin 5. ve 6. aylarında anne babalarının çıkardığı sesleri izleyerek cevaplar vermeye başlarlar. Bu ne anlama gelir? Bunun anlamı şudur: Çocuklar zamanla kendi ipuçlarını toplar ve ebeveynleri ile birlikte dikkat ipuçları üretmeye başlarlar. Bakeman ve Admason’a (1984) göre çocuklar, yetişkinlerle etkileşimlerinde ortak dikkatin de zaman içinde değiştiğini vurgulamaktadır. Çocukların gelişimi için değerli olduğu ve ortak dikkatin zamanla değişmesi ile kişisel farklılıkların olduğu görülmektedir.
Oyuncak sayısı ebeveyn-çocuk etkileşimini etkiler mi?
Bazı araştırmalarda oyuncakların sayısı ve türü çocukların davranışlarını etkileme yönündedir. Örneğin; 02-03 yaş arası çocukların sahip olduğu 15 oyuncağa göre 5 oyuncağa sahip olan çocukların daha fazla odaklandıkları ve daha uzun süre oynayabildikleri görülmüştür. Bjorklund’a (1979) göre yürümeye başlayan çocukların yirmiden fazla oyuncakla karşılaştıklarında daha kısa süre oynadıkları, ortamda daha az oyuncak olduğunda ise çocukların oyun sürelerinin daha uzun olduğu gözlemlenmiştir. Bu da demek oluyor ki ortamda çok fazla oyuncağın bulunması çocukların dikkatini ve odaklanma süresini etkiliyor gibi görünüyor. Oyuncak sayısı, çocukların dikkat ve davranışlarının yanı sıra ebeveynler arasındaki etkileşimi de etkiler. Örneğin; Daha az dekore edilmiş ortamlara göre daha fazla dekore edilmiş sınıf veya ortamlarda çocukların dikkatlerinin dağıldığı gözlemlenmiştir. Çocukların oyuncak dışındaki alanlarda daha fazla zaman geçirmesi ve daha az öğrenme kazanımı göstermesi yönünde de benzer bulgular vardır.
Doğal oyuncaklar ebeveyn-çocuk etkileşimini etkiler mi?
Çocuklar doğal oyuncaklarla daha fazla oynadıklarında, doğal olmayan oyuncaklara göre daha zengin bir dil girişi sağlarlar. Kısacası oyuncak çeşitleri, çocukların aileleri ile olan davranışları ile bağlantılıdır. Doğal oyuncaklar öğretici ve uyarıcı davranışlar sergiler.
Bir çalışmada 18-30 aylık 36 çocuk 4 oyuncağın olduğu bir odada ve 16 oyuncağın olduğu bir odada gözlenmiştir. Sonuç olarak oyuncak sayısı arttığında çocuğun bir oyuncaktan diğerine koştuğu ve keşfetmek için herhangi bir çaba göstermediği görülmektedir. Oyuncak sayısının az olması çocukların daha uzun süre oyun oynamaya odaklanmasına ve oyuncağı farklı rollerde kullanmasına neden olur. Çocukların bilişsel yeteneklerinin gelişmesinde, hayal güçlerinin ve üretkenliklerinin gelişmesinde değerli bir rol oynar.
Özetlemek gerekirse, klasik oyun ekipmanlarının yanı sıra çocuklu oyun parklarında ailelerin çocuklarına daha fazla oyuncak almasına kıyasla; Kum, su ve yeşil alan gibi doğal malzemelerle oynamasına yardımcı olmak gerekir. Doğal ortamda doğal oyuncaklarla oynaması çocuğun bilişsel gelişiminin yanı sıra yeni kavramları öğrenmesini de destekleyecektir. Yapılan pek çok araştırmada çocukların ebeveynleri ile ve sosyal ortamdaki iletişimlerinin de fiziksel ve zihinsel gelişimlerini, iletişim ve empati becerilerini geliştirdiği, güçlendirdiği sonucuna ulaşılmıştır.
Cihan Taş
Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar tamamen yazarlarının orijinal niyetleridir ve Onedio’nun yayın politikasını yansıtmayabilir. ©Onedio
